شاید خودتان را در ده سال آینده نشناسید!

فرقی نمی‌کند در چه سنی باشید، آدم‌ها طوری رفتار می‌کنند که انگار تاریخ شخصیتشان را شکل داده و اکنون کارش را انجام داده و آن‌ها را در قالب نهایی‌‌ رها کرده است.

افکارنیوز: محققان آمریکایی طی تحقیقاتشان به این نتیجه رسیدند که، انسان‌ها معمولا می‌پذیرند که در ده سال گذشته زندگی «علایق، ارزش‌ها و حتی شخصیتشان» دستخوش تغییرات زیادی شده است، اما در عین حال اصرار دارند که در ده سال آینده، فرد امروزی باقی خواهند ماند و تغییری نخواهند کرد.

دکتر «دنیل گیلبرت»، متخصص علم روان‌شناسی در دانشگاه هارواد می‌گوید: «این بدان معنا نیست که متوجه تغییر در خود نیستیم، بلکه بیشتر به این واقعیت دلالت دارد که در هر سنی که باشیم به این واقعیت اعتراف می‌کنیم که در 10 سال گذشته تغییراتی زیادی را در خود شاهد بوده‌ایم. در همه ما انسان‌ها حسی درونی وجود دارد که بر مبنای آن باور داریم که پیشرفت روندی است که ما را به این نقطه رسانده و اکنون دیگر کاری نداریم.»

شخصیت دائمی

در هفته جاری (چهارم ژانویه) دکتر گیلبرت و همکارانش طی مقاله‌ای مفصل در نشریه علمی «ساینس» ضمن گزارش یافته‌های پژوهش یاد شده، چنین حالت روانی را توهم «پایان تاریخ» نام نهادند.

دکتر گیلبرت می‌گوید فرقی نمی‌کند در چه سنی باشید، آدم‌ها طوری رفتار می‌کنند که انگار تاریخ شخصیتشان را شکل داده و اکنون کارش را انجام داده و آن‌ها را در قالب نهایی‌‌ رها کرده است.

پژوهش فوق به روش ارائه پرسشنامه‌های اینترنتی به جمعیتی متشکل از 19000 نفر شرکت کننده انجام شد. در هر مورد، محققان پاسخ شرکت کنندگان 18 ساله درباره 10 سال آینده‌شان را با پاسخ 28 ساله‌ها درباره 10 سال گذشته‌شان مقایسه می‌کردند، (و به همین ترتیب 19 ساله‌ها با 29 ساله‌ها، 20 ساله‌ها با 30 ساله‌ها و... تا 68 ساله‌ها.)

بر این اساس افراد مسن‌تر، در همه موارد تغییر را در دهه گذشته زندگی خود گزارش کردند. در حالی که شرکت کنندگان جوان‌تر در آن حدی که مسن تر‌ها تغییر را گزارش کرده بودند انتظار تغییر نشان ندادند: «وقتی یک شخص 40 ساله به گذشته خود نگاه می‌کند، می‌گوید از نظر شخصیت، ارزش‌ها، سلایق خیلی تغییر کرده‌ام. اما زمانی که یک شخص 30 ساله به گذشته‌اش نگاه می‌کند می‌گوید انتظار ندارم آنقدر‌ها در هیچ کدام از این ابعاد شخصیتی تغییر کنم.»

به ظاهر توهم «پایان تاریخ» به دو دلیل بروز می‌کند: نخست زمانی که فرد باور می‌کند که خودش را می‌شناسد و آینده قابل پیش بینی است، احساس آسودگی به وی دست می‌دهد. دیگر آنکه اساسا تصور آینده از به خاطر آوردن گذشته دشوار‌تر است.

اما جالب است بدانید که این قضاوت نادرست در دنیای واقعی تبعات زیادی برای انسان‌ها در بردارد. برای مثال، شخص تصمیم‌هایی در زندگی خود اتخاذ می‌کند، از ازدواج گرفته تا شغل، با این باور که دهه‌ها بعد همین شخصی خواهد بود که امروز است و بودن با همین آدم‌ها و انجام همین کار‌ها را خواهد پسندید. در حالی که در عمل به هیچ وجه چنین نخواهد بود و ابعاد مختلف شخصیتی فرد دستخوش تغییرات زیادی خواهد شد.

اما به گفته دکتر گیلبرت یک راه برای مقابله با این حالت روانی در انسان وجود دارد و آن اینکه همیشه «حاشیه‌ای برای فرار» برای خود باقی بگذارید. برای مثال اگر امروز بلیطی برای دیدن یک کنسرت در 10 سال آینده خریداری می‌کنید، به نفعتان است که بلیط‌های قابل مرجوع شدن را انتخاب کنید.

با این همه قبل از اینکه عبارتی جدید مبنی بر حق فسخ یک جانبه ازدواج را در عقدنامه خود بگنجانید بد نیست بدانید که بر مبنای تحقیق دیگری که دکتر گیلبرت انجام داده است زمانی که افراد بدانند در آینده امکان تغییر نظر خواهند داشت، نسبت به تصمیم‌های خود احساس رضایت کمتری خواهند داشت. یعنی کسانی که در زندگی خود تصمیم‌های غیرقابل برگشتی اتخاذ می‌کنند احساس خوشبختی بیشتری خواهند داشت.

به قول دکتر گیلبرت: «آرمانی‌ترین شرایط آن است که اجازه تغییر رأی داشته باشید، اما خودتان ندانید.»