آزمون خطیر قوه قضاییه در برخورد با نورچشمی‌ها-بهمن کشاورز

گویا دادگاه معروف به (محاکمه کهریزک) به پایان رسیده است و باید منتظر صدور و اعلام رای باشیم. به عنوان ناظری که در پرونده دخالت مستقیم نداشته اما هم از منظر عضوی از اعضای جامعه و هم از دیدگاه یک حقوق‌خوان به قضیه نگریسته است، می‌توانم بگویم:

اولا حق دفاع متهمان به نحو اکمل رعایت شد و گمان نمی‌کنم از این جهت جای گله‌ای برای متهمان باقی‌مانده باشد. باید دید آیا متهمان در زمان تصدی خود حق دفاع کسانی را که در حضور آنها محاکمه می‌شدند در همین حد رعایت می‌کردند؟ همچنین آرزو می‌کنیم حق دفاع سایر متهمانی که در دادگاه‌ها محاکمه می‌شوند ـ صرف‌نظر از اینکه نوع اتهام چه باشد ـ حداقل در همین حد رعایت شود.

ثانیا تا آنجا که به مدعیان خصوصی و اولیای دم مربوط می‌شود، آن‌گونه که به نقل قول از این بزرگواران در جراید خواندم، روند دادرسی مطلوب بوده است. ندیدم هیچ‌یک از این محترمین از روند دادرسی گله و شکایتی داشته باشند.

ثالثا در خصوص وکلای محترم مدافع آن‌گونه که خواندم و شنیدم از یک‌سو به وظایف اجتماعی خود در مورد اطلاع‌رسانی به جامعه، با رعایت ضوابط و محدودیت‌ها، خوب عمل کردند و از دیگرسو ماده 188 قانون آیین دادرسی کیفری را نیز به نحو کامل رعایت فرمودند. ایضا در این خصوص نیز گلایه و شکایتی در زمینه محدودیت در دفاع و امثال آن نخواندم و نشنیدم. باید امیدوار باشیم این رابطه مطلوب و احترام متقابل در همه دادگاه‌ها وجود داشته باشد و توسعه یابد.

رابعا دادگاه محترم قاعدتا ـ اگر ختم رسیدگی را اعلام فرموده باشد ـ ظرف یک هفته رای صادر خواهد کرد. با توجه به ماده 188 که در بالا ذکر شد علنی‌کردن و انتشار مفاد رای به نحوی که انتساب هر قسمت از آن به فرد خاص مشخص شود تا زمانی که رای قطعیت نیافته ممنوع است. اما گمان می‌کنم اطلاع‌رسانی کلی و اجمالی با توجه به توقع و انتظار جامعه ممکن باشد که در این مورد احتمالا وکلای محترم و روابط عمومی قوه قضاییه و اولیای محترم دم اقدام خواهند کرد.

خامسا نکته‌ای که قابل توجه است و در انتظار آن هستم این است که ببینم رای را به وکلای طرفین و اصحاب قضیه چگونه ابلاغ خواهند کرد. آیا همچنان که در اکثریت محاکم مرسوم است، دادنامه‌ها را به نشانی وکلا و افراد ذی‌نفع ارسال و ابلاغ خواهند کرد یا آن‌گونه که اقلیت بسیار کوچکی از دادگاه‌ها عمل می‌کنند وکلا و اصحاب دعوی را فراخواهند خواست تا رای را رونویسی و در دفتر محکمه رویت کنند؟ که این حالت دوم روشی است که هیچ توجیه قابل قبولی ندارد.

سادسا همچنان که پیش از این گفته شده قوه قضاییه با آزمونی خطیر مواجه است. یک قسمت از قضیه که عبارت بود از رعایت حال و حق دفاع متهمان ـ با وجود اینکه اینک در موضع ضعف قرار گرفته‌اند ـ به نحو اَتَم و کامل رعایت شده است.آنچه می‌ماند این است که ببینیم قوه قضاییه و دادگاه‌های آن قانون را در مورد کسانی که شاید زمانی نورچشمی آن بوده‌اند چگونه اجرا خواهند کرد؟!